سخنوری
سخنوری چیست؟
سخنوری دانش و هنر شیوا، زیبا و سنجیده سخن گفتن است. سخنوری همان علم درست زندگی کردن است. سخن و ارتباط مهمترین نیاز انسان و سخنوری مهمترین علم و هنر مورد نیاز برای هر انسانی در طول زندگی است. سخنوری دانش سخن و ارتباط سازنده و مؤثر در جامعه است و سخنوران سخندانان، ادیبان و فرهیختگان هر جامعه هستند. سخنوران با گفتار، کردار و پندار سنجیده خود زندگی را برای خود و دیگران زیبا میسازند. سخنوری دانش و هنریست گرانقدر که با تلاشمیتوان بر آن تسلط یافت و بواسطه آن زندگی را برای خود و دیگران شیرینتر سازیم.
سخنوری هنر نیکو سخن گفتن، دانش سنجیده سخن گفتن و آیین ارتباط مناسب با دیگران است. هنر و مهارتی است که انسانها بواسطه فراگیری آن میتوانند در ارتباط با سایر اعضای جامعه به نحو مؤثر، جذاب، محترم، زیبا، شیوا و حرفهای صحبت و رفتار کنند. سخنوری مهارتی است که سبب میشود دیگران از معاشرت با ما لذت ببرند و همچنین ما از ارتباطات و سرمایههای اجتماعی فراوان بهرهمند شویم. سخنوری دانش و هنری است که هر انسانی برای حضور در جامعه، برای بیان مقاصد، افکار و البته رسیدن به موفقیت در زندگی به آن نیاز دارد. سخنوری هنر و دانش گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک است.
تاریخچه سخنوری
تاریخچه تأسیس هنر و علم سخنوری را به یونان باستان نسبت میدهند که از هنر خطابه و سخنوری به عنوان ابزاری برای دفاع استفاده میشده و سپس به مرور زمان توسط سخنرانان معروف یونان باستان همچون سقراط و ارسطو توسعه یافت تا جائی که ارسطو در سال 322 قبل از میلاد کتاب معروف خود در زمینه فن سخنرانی را به نام «خطابه» نوشت.
پس از یونان، هنر سخنوری در روم رایج شد و خطیبان بزرگی مانند سیسرون، ژولیوس سزار، مارک آنتونی ظهور کردند که خطابه های برخی از آنان در ردیف شاهکارهای ادبی به شمار میرود. در قرونوسطی، فن سخنوری در خدمت مذهب درآمد و فقدان آزادی بیان سبب شد این علم مهم در اروپا با افول روبرو گردد. تنها پس از رنسانس در اروپا بود که آزادیهای بدست آمده سبب شده تا سخنوری مجدداً شکوفا شود. سخنرانان معروف تاریخ عمدتاً از این دوره تاریخی به نحو چشمگیری ظهور کردند. در ایران باستان در دورههای هخامنشیان، اشکانیان و البته ساسانیان دانش سخن گسترش و اهمیت یافت که بخشی از آن بواسطه تشکیل نخستین امپراطوری بزرگ جهان در عصر هخامنشیان و سپس وابستگی دربار پادشاهان به آیین نگارش و نامهنگاری و نیز اهمیت یافتن شغل دبیری در دیوان اداری پادشاهان بوده است. آثاری که از دوره ساسانیان بدست رسیده نشان دهنده غنای ادبیات و دانش سخنوری است. در زمان ساسانیان کتابهای متعددی در زمینه آداب سخن، سخنوری و روابط رسمی و غیررسمی و نیز پندنامهها نوشته شده که هنوز سودمند و قابل بهرهبرداری است. وکلای سخنور در عهد ساسانیان از اقشار ممتاز محسوب میشدند. به جرئت میتوان گفت علم مذاکره در جهان باستان در عهد ساسانیان در ایران به شکوفایی رسید. در این دوره دانش مذاکرات سیاسی به اوج رسید. متن مذاکرات بین ایران و روم هنر ایرانیان در مذاکره را نشان میدهد. پندنامههای انوشیروان ساسانی و بزرگمهر حکیم پس از قرنها هنوز قابل تامل و کاربردی هستند. پس از اسلام در دوره رادمان پورماهک( یعقوب لیث صفاری) و سپس عصر سامانیان و غزنویان با ظهور حکیم فردوسی دانش سخنوری به زبان پارسی در ایران زنده شد. هماکنون به احترام اثر گرانقدر حکیم سعدی شیرازی با عنوان گلستان سعدی، وی را به عنوان استاد سخن و پدر سخنوری ایران میشناسیم.
سخنوران بزرگ تاریخ
در طول تاریخ سخنرانان و سخنوران بزرگی در کشورهای مختلف جهان زندگی کردند و البته برای همیشه در تاریخ جهان ماندگار شدند. برخی از مشهورترین سخنرانان و سخنوران ایران و جهان عبارتند از:
- سقراط (فیلسوف معروف یونانی. متولد 470 قبل از میلاد)
- ارسطو (فیلسوف یونانی و شاگرد افلاطون. متولد 384 قبل از میلاد)
- افلاطون (فیلسوف یونانی. متولد 428 قبل از میلاد)
- زرتشت (پیامبر ایران باستان، حکیم و فیلسوف ایرانی)
- سیسرون (سخنران معروف روم باستان. متولد 106 قبل از میلاد)
- ابن سینا (دانشمند، نویسنده و پزشک بزرگ ایرانی. متولد 359 هجری خورشیدی)
- ماهاتما گاندی (رهبر فقید استقلال هند. متولد 1869 میلادی)
- دکتر مصدق (حقوقدان و سیاستمدار ایران. متولد 1261 هجری خورشیدی)
- شکسپیر (شاعر و نمایشنامهنویس انگلیسی.1564 – 1616 میلادی)
- بزرگمهر حکیم (وزیر خردمند انوشیروان در عصر ساسانیان)
- سعدی (نویسنده و استاد سخن ایران. مرگ در 671 هجری شمسی)
- عمر خیام (دانشمند و نویسنده بزرگ ایرانی.427 – 510 هجری خورشیدی)
- مولوی (شاعر و عارف نامدار ایران. 586 – 652 هجری خورشیدی)
- آدولف هیتلر (سیاستمدار و سخنران آلمانی. 1889 – 1945 میلادی)
- نظامی گنجوی (شاعر و داستانسرای نامدار ایرانی. قرن 12 میلادی)
- برایان تریسی (سخنران و نویسینده معروف. متولد 1944 میلادی در کانادا)
- اوپرا وینفری (نویسنده و مجری تلوزیونی معروف آمریکایی. متولد 1954 میلادی)
- دیل کارنگی (نویسنده و سخنران بزرگ آمریکا. 1888 – 1955 میلادی)
- حافظ شیرازی(شاعر و سخنور بزرگ ایران و جهان. 706 – 769 هجریخورشیدی)
- پریکلس (سیاستمدار و سخنران یونانی. 495 – 429 پیش از میلاد)
- آبراهام لینکلن (رئیس جمهور و سخنران آمریکایی. 1809 – 1869 میلادی)
- حسین الهی قمشهای (فیلسوف و سخنران نامدار ایرانی. متولد 1318 هجری خورشیدی)
- آنتونی رابینز (نویسنده و سخنران آمریکایی. متولد 1960 میلادی)
- محمد علی فروغی (سیاستمدار و سخنور ایرانی.1254 – 1321 هجری خورشیدی)
- پروین اعتصامی (شاعر و سخنسرای معاصر ایرانی. 1285– 1320 هجریخورشیدی)
- فردوسی (سخنسرای بزرگ ایرانی و خالق شاهنامه. قرن 4 هجری خورشیدی)
- جک کنفیلد (نویسنده و سخنران آمریکایی. متولد 1944 میلادی)
- مارتین لوترکینگ (سیاستمدار و سخنران آمریکایی. 1929 – 1968 میلادی)
- ویکتور هوگو (شاعر و داستان نویس فرانسوی. 1802 – 1855 میلادی)
- یوهان ولفگانگ گوته (نویسنده و سخنور آلمانی. 1749 – 1832 میلادی)
- ژول ورن (شاعر و داستانسرای نامدار فرانسوی. قرن 19 میلادی)
- هومر (شاعر و داستانسرا و سخنور بزرگ یونان باستان)
- چارلز دیکنز (نویسنده برجسته انگلستان. 1812 – 1870 میلادی)
فهرستی که در این بخش ارایه شد تنها بخش کوچکی از افرادی است که در ایران و جهان در سخنوری و سخنرانی شهرت داشتند.
زندگینامه استاد سخن پارسی
ابومحمد مُصلِحالدین بن عَبدالله نامور به سعدی شیرازی و مشرف الدین، استاد سخن، شاعر و نویسنده پارسیگوی ایرانی است. سعدی را استاد سخن ایران و زبان فارسی مینامند. اهمیت سعدی به اندازهای است که بسیاری از ابیات و جملاتی که وی در آثارش استفاده کرده بعدها در زبانفارسی بهعنوان ضربالمثل و جملات پندآموز رایج شد و حتی هم اکنون نیز توسط بخش بزرگی از مردم ایران در زندگی روزمره مورد استفاده قرار میگیرند. این اتفاق بزرگ به این وسعت تا کنون برای هیچ شاعر و نویسندهای جز سعدی شیرازی رخ نداده است! آوازه او بیشتر به خاطر نظم و نثر آهنگین، گیرا و قوی اوست. جایگاهش نزد اهل ادب تا بدانجاست که به وی لقب استاد سخن و شیخ اجل دادهاند. سعدی در شیراز زاده شد. وی کودکی بیش نبود که پدرش در گذشت. در دوران کودکی با علاقه زیاد به مکتب میرفت و مقدمات دانش را میآموخت. هنگام نوجوانی به پژوهش و دین و دانش علاقه فراوانی نشان داد. اوضاع نابسامان ایران در پایان دوران سلطان محمد خوارزمشاه و به ویژه حمله سلطان غیاثالدین، برادر جلالالدین خوارزمشاه به شیراز (سال ۶۲۷) سعدی را که هوایی جز به دست آوردن دانش در سر نداشت بر آن داشت شیراز را ترک نماید.
سعدی در حدود ۶۲۰ یا ۶۲۳ هجری قمری از شیراز به مدرسه نظامیه بغداد رفت. پس از پایان تحصیل در بغداد، سعدی به سفرهای گوناگونی پرداخت که به بسیاری از این سفرها در آثار خود اشاره کرده است. سعدی در حدود ۶۵۵ هجری قمری به شیراز بازگشت. حاکم فارس در این زمان اتابک ابوبکر بن سعد زنگی بود که برای جلوگیری از هجوم مغولان به فارس به آنان خراج میداد. دوران ابوبکر بن سعد بن زنگی، شیراز پناهگاه دانشمندانی شده بود که از دم تیغ تاتار جان سالم بدر برده بودند. در دوران وی سعدی مقامی ارجمند در دربار به دست آورده بود. سعدی نگارش کتاب ارزنده خود یعنی بوستان را در ۶۵۵ هجری قمری به پایان رسید و پس از یکسال در بهار سال ۶۵۶ هجری قمری دومین اثرش یعنی گلستان را نگاشت. حکایات سعدی پندآموز و هنوز هم در بین مردم ایران و برخی دیگر از کشورها رایج است. سعدی سرانجام در 671 هجری خورشیدی درگذشت.
فواید سخنوری
تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد
سخن گفتن یک نیاز است، سنجیده سخن گفتن یک علم است و زیبا سخن گفتن یک هنر است. تسلط بر فن بیان و سخنوری مهمترین نیاز یک انسان برای ایجاد ارتباط، تحولات و تغییرات مثبت در زندگی است. یادگیری سخنوری مزایای زیادی برای افراد خواهد داشت که برخی از آنها عبارتند از:
- با اصول و فنون سنجیده و زیبا سخن گفتن آشنا خواهیم شد.
- میآموزیم اعمال، افکار و احساساتمان را به صورت سنجيده کنترل کنيم.
- ارتباط سازنده، مؤثر، برابر و سالمی را با سایر افراد جامعه و جهان داشته باشیم.
- دانش سخنوري اعتماد به نفس را در انسان افزایش میدهد.
- نگاه امیدوارانه تر و مثبتتری به زندگی را موجب میگردد.
- اصول گفتار نيک، پندار نيک و کردار نيک را خواهيم آموخت.
- زندگیِ همراه با درک، توجه و احترام به خود و دیگران را تجربه میکنیم.
- آموختن سخنوري راه رسيدن به موفقيت و سعادت در زندگي را هموار ميسازد.
- موجب ایجاد آرامش و رضایت در جامعه میگردد.
- در جامعه احساس ناتوانی نخواهیم کرد و یاد میگیریم از حق خود دفاع کنیم.
- بواسطه تسلط بر هنر سخنوری، پایگاه اجتماعی انسان افزایش مییابد.
در اهمیت سخن و گفتار نیک از قابوسنامه
« و نیز از همهی هنرها بهترین هنر سخن گفتن است پس بدین سبب آدمی پادشاه و کامکار است. و چون این بدانستی، زبان را به خوبی و هنر آموزش ده و جز شیرین زبانی و خوش سخنی عادت مکن. و چه زیبا گفتهاند: هرکه را زبان خوشتر، دوستدارانش بیشتر…سعی کن به جا سخن بگویی که اگر به جا نگویی اگر چه خوب باشد، زشت نماید و تا نخواهند کسی را نصیحت مکن و پند مده، خاصه در انظار هیچکس را نصیحت مکن، که گفتهاند: نصیحت کردن در جمع سرزنش کردن است.»
شاخهها و گرایشهای مختلف سخنوری
سخنوری یک علم چند رشتهای و دانش بنیادیِ ارتباط در جامعه است. دانش سخنوری با برخی علوم ارتباط بسیار نزدیکی دارد و از دادهها و یافته های این علوم بهره میبرد از جمله: ارتباطات، سخنشناسی، ادبیات، جامعهشناسی، روانشناسی، مدیریت، مردمشناسی، تاریخ و علوم سیاسی. بهطور کلی سخنوری هم کنون دارای گرایشها و شاخههای زیر میباشد:
- سخنوری عمومی
- سخنشناسی (دانش سخن)
- موفقیت
- مذاکره
- سخنرانی
- تکنیکهای جذب
- نویسندگی
- اجرا
- گویندگی
منابع و کتابهای مهم برای یادگیری سخنوری
انسان اهل مطالعه همیشه از سوی دیگران مورد تحسین قرار میگیرد. مطالعه کتاب باعث افزایش دایره لغات، شیوایی و زیبایی سخن شما و البته از همه مهمتر افزایش آگاهی و نهایتاً آرامش در شما میشود. مطالعه کتاب یک وظیفه مادامالعمر برای سخنوران و سخنرانان است. باید مطالعه کنیم تا بتوانیم در سخنرانیها برای مخاطبین دانستههایی را ارایه نماییم. برای تسلط بر هنر سخنوری لازم است مطالعه کنید و مطالعاتتان را افزایش دهید. فهرست کتب زیر برای مطالعه و به منظور پیشرفت در حوزه سخنوری به شما پیشنهاد میگردد به همین دلیل سعی کنید در یک بازه زمانی چند ساله این کتابها را با دقت بخوانید. مطالعه کنید تا زیباتر، شیواتر، سنجیدهتر و جذابتر سخنرانی کنید و سخن بگوئید. در زیر به تعدادی از کتابهای مفید برای مطالعه اشاره میکنم:
قابوسنامه (نوشته عنصر المعالی کیکاووس)، دیوان حافظ، گلستان سعدی، دیوان اشعار خیام، دیوان اشعار پروین اعتصامی، دیوان اشعار سیمین بهبهانی، مجموعه اشعار سهراب سپهری، شاهنامه فردوسی، ریشههای تاریخی امثال و حکم (از مهدی پرتوی آملی)، مجموعه داستانهای کوتاه ایرانی و خارجی، فرهنگ لغت معین، فرهنگ لغت دهخدا، کتابهایی در مورد زندگینامه مشاهیر ایران و جهان، سفرنامه برادران امیدوار، جامعهشناسی (نوشته آنتونی گیدنز)، جهان ایرانی و ایران جهانی (نوشته محسن ثلاثی)، مبانی جامعهشناسی (اثری از بروس کوئن)،تاریخ تمدن (اثر ویل دورانت)، سرزمین جاوید (ذبیح اله منصوری)، فرهنگ جامع سیاسی (نوشته محمود طلوعی)، سنت روشنفکری در غرب (نوشته جیکوب برونوفسکی و بروس مزلیش)، 100 قانون مدیریت (نوشته ریچارد تمپلر)، آیین سخنرانی (نوشته کارن امانی)، گلچین اشعار ایران(نوشته کارن امانی)، حکایتهای پارسی(نوشته کارن امانی)، سخن نیک(نوشته کارن امانی).
موانع سخنوری
موانع سخنوری به اختلالات روانی، رفتاری و آسیبهایی اشاره میکند که بر ارتباط مناسب و مؤثر ما با دیگران و هچنین بر رفتار و بیان همه مردم تأثیر نامطلوب و منفی میگذارند. هنرجویان سخنوری در نخسیتن قدم باید بتدریج بر این موانع غلبه کنند. عمدتاً 13 مانع جدی در حوزه سخنوری قابل تشخیص است که عبارتند از:
- ترس و هراس اجتماعی
- استرس
- افسردگی
- عصبانیت
- منفیاندیشی
- ضعف اعتماد به نفس
- مطالعه اندک
- دایره لغات اندک
- سردمزاجی
- کمروئی و خجالت
- کمحرفی
- ضعف در مخاطبشناسی
- دچار شدن به تلههای زندگی
در هر یک از حوزههای فوق که احساس ضعف میکنید مطالعه کنید، مشاوره بگیرید و برای برطرف کردن آنها اقدام نمایید.
با قطعه شعری از خودم این مقاله را به پایان میرسانم
آی تنهایی!
نگرانم
نگرانم که از آن کوچه بی مرگی من درگذری
و به سان ملک مرگ قدیم،
کوبه خانه من را بزنی
به خیال ترک شادی تنهایی من.
آی تنهایی!
تک چناریست در خانه من خشکیده
ناظر خاطره هاست
مونس باد و نسیم
یار دیرین و قدیم
همه کودکی و پیری من
ساز بی مرگی من
مونس و همدم من
همه جان و تنم
شایدم خالق این ذهن پریشان خاطر.
آی تنهایی!
تک چنار از گذر خاطرهها روئیدست
شیشه جان من است.
گر از این در سر توست،
که از او پی فکنی،
قسمت خواهم داد
مشکن شاخه امید کسان
به همان سان که نیاکان کردند.
*کارن امانی*
درباره مدیریت
کارن امانی، استاد جامعهشناسی، بنیانگذار و مدرس موسسه سخنوری تیسفون، نویسنده، شاعر، سخنران، استاد ارتباطات، کارآفرین حوزه دانشبنیان، مدرس کارآفرینی و کوچ شخصی و سازمانی
نوشته های بیشتر از مدیریت
دیدگاهتان را بنویسید