زندگینامه نلسون ماندلا
نِلسون ماندِلا (زاده ۱۸ ژوئیه ۱۹۱۸ – درگذشته ۵ دسامبر ۲۰۱۳) نخستین رئیسجمهور آفریقای جنوبیاست که در انتخاباتدموکراتیکعمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجستهٔ مخالف آپارتایددر آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقابود. او به خاطر دخالت در فعالیتهای مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. مبارزه مسلحانه، برای ماندلا، آخرین راه چاره بود؛ او همواره پایبند به عدم توسل به خشونت بود.
نلسون ماندلا در زمان دستگیری خود، در سال ۱۹۶۲، عضو برجسته کمیته مرکزی حزب کمونیست آفریقای جنوبیبود. فقط پس از درگذشت او بود که حزب کمونیست همزمان با کنگره ملی آفریقا این حقیقت تاریخی را اعلام کردند.
ماندلا در طول ۲۷ سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبنسپری کرد، مشهورترین چهرهٔ مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. گرچه رژیم آپارتاید و ملتهای طرفدار آن وی و کنگره ملی آفریقارا کمونیستو تروریستمیدانستند، مبارزه مسلحانه بخشی جداییناپذیر از مبارزه علیه آپارتاید بود. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلحطلبی را در پیش گرفت، و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسیای شد که نماینده تمامی قشرها مردم باشد.
ماندلا پس از دریافت جوایزی در طول چهار دهه، یک چهره سرشناس دولتی بود که تا اواخر عمر خود در مورد مسائل مهم عقاید خود را ابراز میکرد. او را در آفریقای جنوبی اغلب تحت عنوان مادیبا میشناسند، این عنوان افتخاری را بزرگان خاندان ماندلا به وی دادهاند. این عنوان دیگر مترادف با نام نلسون ماندلا است. بسیاری از مردم آفریقای جنوبی نیز به نشانه احترام وی را مخولو (پدربزرگ) صدا میزنند. وی بنیانگذار بنیاد ریشسفیدانمیباشد.
ماندلا در یک خانواده در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز استان کیپ تاون از آفریقای جنوبی به دنیا آمد. پدر ماندلا، گادلا هنری مپهاکانییسوا، عضو شورای سلطنتی مردم تمبو بود، او از زمان تولد این مقام را به ارث برده بود و ماندلا نیز قرار بود چنین مقامی را به ارث ببرد. پدر ماندلا نقشی اساسی در به سلطنت رسیدن جونگینتابا دالیندیبودر تمبو داشت، دالیندیبو نیز پس از مرگ گادلا با به فرزندی گرفتن ماندلا به صورت غیررسمی این لطف وی را جبران کرد. در مجموع، پدر ماندلا چهار همسر داشت، که از این تعداد در مجموع سیزده فرزند (چهار پسر و نه دختر) داشت.
نلسون ماندلا در هفت سالگی، نخستین عضو خانواده خود بود که به مدرسه پا گذاشت، وی در مدرسه توسط یک معلم متدیست، با تبعیت از نام هوراسیو نلسوندریاسالار انگلیسی «نلسون» نام نهاده شد. پدر نلسون ماندلا وقتی وی نه ساله بود در نتیجه بیماری سلدرگذشت.
ماندلا در نوزده سالگی، در سال ۱۹۳۷، به هلدتون، دانشکده وسلی در فورت بیوفورتعزیمت کرد، و به ورزشهای بوکس و دو و میدانی علاقهمند شد. پس از شرکت در کنکور، او شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی در دانشگاه فورت هارکرد، او در این دانشگاه با اولیور تامبو، آشنا شد و آنها تبدیل به دوست و همکار پایداری شدند.
ماندلا در پایان سال اول تحصیلات خود، در تحریم شورای نمایندگی دانشجویانکه در اعتراض به سیاستهای دانشگاه انجام گرفت شرکت کرد، و پس از آن از فورت هار اخراج شد. کمی پس از آن ماندلا به ژوهانسبورگ رفت. ماندلا به محض ورود به ژوهانسبورگ، به عنوان نگهبان معدنشروع به کار کرد. پس از مدتی به عنوان منشی در جایی دیگر استخدام شد. ماندلا در حین کار، تحصیلات خویش را به صورت مکاتبهای در دانشگاه آفریقای جنوبی (UNISA) به اتمام رساند، و پس از آن شروع به تحصیل در رشته حقوقدر دانشگاه ویتواترسرندکرد. ماندلا در این مدت در شهرکی به نام الکساندرازندگی میکرد.
فعالیت سیاسی
پس از آنکه حزب ملیگراکه اکثریت اعضای آن را آفریکانسهایطرفدار سیاست جدایی نژادیآپارتایدتشکیل میدادند در انتخابات ۱۹۴۸ پیروز شد، ماندلا در مخالفت کنگره ملی آفریقادر سال ۱۹۵۲ و مبارزات کنگره خلقدر سال ۱۹۵۵، که اتخاذ منشور آزادیتوسط آن برنامه بنیادین آرمان ضد آپارتاید را فراهم میکرد نقشی اساسی داشت. در این زمان، ماندلا و همکارش اولیور تامبوشرکت حقوقی ماندلا و تامبورا مدیریت میکردند، و خدمات حقوقی رایگان یا ارزان قیمت در اختیار آن دسته از سیاهانی که قادر به برخورداری از نمایندگی قانونی نبودند قرار میدادند.
ماندلا که در آغاز طرفدار مبارزه عمومی غیر خشونتآمیزبود، در ۵ دسامبر ۱۹۵۶ به همراه ۱۵۰ تن دیگر دستگیرشده، و متهم به خیانت شد. محاکمه به اتهام خیانتاز ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۱ ادامه یافت، و همگی آنان تبرئه شدند.
دستگیری و زندانی شدن
در سال ۱۹۶۱، ماندلا رهبری مبارزات خرابکاریعلیه اهداف نظامیو دولتیرا رهبری کرده، و طرحهایی تدوین کرد تا در صورتی که خرابکاری نتوانست به آپارتایدخاتمه دهد به جنگ چریکیمتوسل شود. چند دهه بعد، خصوصاً در دهه ۱۹۸۰، اومخونتو وسیزوهتبدیل به جنگ چریکی علیه رژیم حاکم شد.
در ۵ اوت ۱۹۶۲، ماندلا پس از هفده ماه گریز دستگیرشده و در دژ ژوهانسبورگ زندانی شد. ویلیام بلوم، یکی از کارکنان سابق وزارت امور خارجه آمریکا، گفتهاست سازمان سیامحل اختفای ماندلا را به پلیس اعلام کرده بود. سه روز بعد، در حضور ماندلا در دادگاه وی متهم به رهبری اعتصاب کارگران در سال ۱۹۶۱ و ترک غیرقانونی کشور شد. در ۲۵ اکتبر ۱۹۶۲، ماندلا به پنج سال زندانمحکوم شد. دو سال بعد در ۱۱ ژوئن ۱۹۶۴، به اتهام شرکت ماندلا در کنگره ملی آفریقا (ANC) برای وی حکم دیگری صادر شد.
در حالیکه ماندلا در زندان بود، پلیس در ۱۱ ژوئیه ۱۹۶۳، رهبران کنگره ملی آفریقارا در مزرعه لیلیسلی، در ریوونیا، واقع در شمال ژوهانسبورگ دستگیر کرد. ماندلا نیز به محاکمه ریوونیاکشانده شد. ماندلا در بیانیه خود که از جایگاه متهم در آغاز جلسه دفاع خود در محاکمه ۲۰ آوریل ۱۹۶۴ در دیوان عالی پرتوریابیان کرد، به تبیین دلیل توسل کنگره ملی آفریقابه استفاه از تاکتیک خشونت پرداخت.
بیانیه وی نشان میداد که چگونه کنگره ملی آفریقاتا پیش از قتلعام شارپویلسالها از طریق صلحآمیز به دنبال مقابله با آپارتاید بودهاست. این حادثه که همزمان با برگزاری همهپرسی تأسیس جمهوری آفریقای جنوبی و اعلام وضعیت فوقالعاده همزمان با ممنوعیت فعالیت کنگره ملی آفریقابود تنها چارهای که برای کنگره ملی آفریقاباقی گذاشت توسل به خرابکاری بود. هر اقدام دیگری معادل تسلیم بیقید و شرط بود.
همگی متهمان به استثنای راستی برنشتاین گناهکار شناخته شده، اما از مجازات مرگ گریخته و در تاریخ ۱۲ ژوئن ۱۹۶۴ محکوم به حبس ابد شدند. از جمله موارد اتهامات آنان میتوان از این موارد نام برد: شرکت در اقدامات نظامی، خصوصاً چهار مورد اتهام خرابکاری، که ماندلا همه آنها را پذیرفت، و توطئهبرای کمک به دیگر کشورها در جهت حمله به آفریقای جنوبی، که ماندلا این اتهام را نپذیرفت.
ماندلا در جزیره روبنزندانی شد و از بیست و هفت سال زندان متعاقب آن هیجده سال را در این زندان به سر برد. در این زندان بود که ماندلا زندگینامه خود را، تحت عنوان راه طولانی به سوی آزادینوشت.
در فوریه ۱۹۸۵ رئیسجمهوری آفریقای جنوبی پیشنهاد آزادی مشروط او را به شرط محکوم کردن بی قید و شرط خشونت به عنوان ابزاری سیاسی را داد. وزرا با این پیشنهاد مخالف بودند زیرا معتقد بودند ماندلا هرگز در ازای آزادی شخصی به این متعهد نخواهد شد که سازمانش مبارزه مسلحانه را خاتمه بدهد. ماندلا پیشنهاد را قویاً رد کرد و از طریق دخترش زیندزی در اعلامیهای گفت : چه آزادی به من پیشنهاد میشود در حالیکه سازمان مردم ممنوع باقی میماند؟ تنها مردم آزاد میتوانند مذاکره کنند. یک زندانی نمیتواند قرارداد ببندد.
نلسون ماندلا از نمادهای برجسته مبارزه برای آزادی و برابری سیاهپوستان و از زمینهسازان وحدت آفریقای جنوبی جدید بهشمار میرود.
آزادی
ماندلا تا فوریه ۱۹۹۰ که تلاش کنگره ملی آفریقاو مبارزات بینالمللی با شعار «نلسون ماندلا را آزاد کنید!» منجر به آزادی وی شد همچنان در زندان باقیماند. فردریک د کلرک رئیسجمهورنیز همزمان دستور آزادی ماندلا، و پایان ممنوعیت فعالیت کنگره ملی آفریقارا صادر کرد.
ریاست کنگره ملی آفریقاو ریاست جمهوری آفریقای جنوبی
نخستین انتخابات دموکراتیک آفریقای جنوبی که در آن همه افراد میتوانستند شرکت کنند در تاریخ ۲۷ آوریل ۱۹۹۴ برگزار شد. کنگره ملی آفریقااکثریت را در انتخابات به خود اختصاص داد، و ماندلا، به عنوان رهبر کنگره ملی آفریقا، به عنوان نخستین رئیسجمهور سیاهپوست کشور برگزیده شد، و در دولت اتحاد ملیدکلرک از حزب ملیگرا به عنوان معاون رئیسجمهوربرگزیده شد. ماندلا به عنوان رئیسجمهور از ماه می۱۹۹۴ تا ژوئن ۱۹۹۹، رهبری انتقال از فرمانروایی اقلیت و آپارتاید را بر عهده داشت، و به خاطر حمایت از صلح ملی و بینالمللی تحسین بینالمللی را به دست آورد. اما خصوصاً زمانی که آفریقای جنوبی در سپتامبر ۱۹۹۸ و در زمان ریاستجمهوری وی به لسوتوحمله کرد، انتقاداتی از دولت وی به عمل آمد.
زمانی که آفریقای جنوبی میزبانی جام جهانی راگبی ۱۹۹۵را بر عهده داشت، نلسون ماندلا اتباع غیر سفیدپوست آفریقای جنوبی را به حمایت از تیم اتحادیه ملی راگبی آفریقای جنوبیکه پیش از آن مورد نفرت همگان بود دعوت کرد. پس از آنکه تیم اسپرینگبوک با پیروزی بر نیوزیلند به قهرمانی رسید، ماندلا با پوشیدن لباس اسپرینگبوک جام قهرمانی را به کاپیتان سفیدپوست این تیم، فرانکو پیناراهدا کرد. این اقدام ماندلا گامی مهم در راستای برقراری آشتی میان سیاهان و سفیدپوستان آفریقای جنوبی محسوب شد.
برخی گروهها نیز از پیشرفت اجتماعی دولت ماندلا، خصوصاً در زمینه ناکارآمدی دولت در رویارویی با بیماری ایدزانتقاد کردند. ماندلا پس از بازنشستگی، اذعان کرد که عدم توجه کافی وی به همهگیری HIV/AIDS ممکن بود عواقب وخیمی برای کشورش به همراه داشته باشد. وی در فرصتهای مختلف اهمیت این بحران آفریقای جنوبی را گوشزد کردهاست.
سفر به ایران
ماندلا یک بار در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانیو بار دیگر در دوره محمد خاتمیبه ایرانسفر کرد.
ازدواج
ماندلا سه بار ازدواج کرد. وی نخستین بار با اولین نتوکو میسازدواج کرد که گرچه با وی در ژوهانسبورگ آشنا شد، او نیز مانند خود ماندلا، اهل ناحیهای بود که بعدها منطقه ترانسکیآفریقای جنوبی نام گرفت. این زوج دو پسر به نامهای مادیبا (تمبی) و ماکگاتو، و دو دختر داشتند که هر دو ماکازیوه نام داشتند. دختر اول آنان در نه ماهگی درگذشت، و آنان دومین دختر خود را نیز ماکازیوه نامیدند. همه فرزندان آنان در واترفورد کامهلاباتحصیلات خود را انجام دادند. این زوج پس از ۱۳ سال در سال ۱۹۵۷ از یکدیگر جدا شدند، دلیل جدایی آنان شور انقلابی ماندلا بود و اینکه مذهب همسر ماندلا مذهبی بود که به تبلیغ سیاست بیطرفی سیاسی میپرداخت.
همسر دوم ماندلا، وینی مادیکیزلا-ماندلا، نیز اهل منطقه ترانسکی بود، گرچه آن دو نیز در ژوهانسبورگ، یعنی شهری که وینی نخستین مددکار اجتماعی سیاهپوست آن بود با هم آشنا شدند. بعدها، وینی قربانی اختلاف خانوادگی ناشی از نزاع سیاسی کشور شد؛ در حالی که شوهرش به اتهام تروریسم و خیانت در زندان جزیره رابن مشغول گذراندن حبس ابد بود، پدرش به سمت وزارت کشاورزی ترانسکی برگزیده شد. اختلافات سیاسی منجر به جدایی (آوریل ۱۹۹۲) و طلاق (مارس ۱۹۹۶) شد.
ماندلا در هشتادمین سالگرد تولد خود با گراکا ماچل، بیوه سامورا ماچل، رئیسجمهور سابق موزامبیکو متحد کنگره ملی آفریقاکه دوازده سال پیش در سانحه هوایی کشته شده بود ازدواج کرد.
بازنشستگی
ماندلا پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود در سال ۱۹۹۹، تبدیل به یکی از طرفداران سازمانهای فعال اجتماعی و حقوق بشر شد. وی جوایز بینالمللی بسیاری از جمله نشان لیاقتو نشان سنت جاناز ملکه الیزابت دومو نشان آزادی ریاست جمهوریاز جرج دبلیو بوشدریافت کرد.
ماندلا در سفر خود به کانادا در سال ۱۹۹۸، به سخنرانی در جمع ۴۵٬۰۰۰ دانشآموز در اسکایدومدر شهر تورنتوپرداخت و مورد استقبال آنان قرار گرفت.
در تابستان ۲۰۰۱، بیماری سرطان پروستاتماندلا شناسایی و درمان شد. وی در طول هفت هفته درمان شد.
ماندلا در ژوئن ۲۰۰۴، در ۸۵ سالگی، اعلام کرد که از زندگی سیاسی کنارهگیری خواهد کرد. سلامتی وی رو به وخامت نهاده بود و وی میخواست زمان بیشتری را در کنار خانوادهاش سپری کند. اما وی مبارزه علیه ایدزرا از این مسئله مستثنی کرده بود. او در ژوئیه ۲۰۰۴، به بانگکوکپرواز کرد تا در پانزدهمین کنفرانس بینالمللی ایدزسخنرانی کند. پسر او، ماکگاتو ماندلا، در ۶ ژانویه ۲۰۰۵ در نتیجه ابتلاء به ایدز درگذشت.
ماندلا همچنین از نهضت بینالمللی مبارزه با فقرکه گروه ONE نیز بخشی از آن است اعلام حمایت کردهاست.
مرگ
وی روز پنجشنبه ۵ دسامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آذر ۱۳۹۲) در شهر ژوهانسبورگدر آفریقای جنوبی در سن ۹۵ سالگی درگذشت.جیکوب زوما، رئیسجمهور آفریقای جنوبی در بیانیهای تلویزیونی این خبر را اعلام کرد و گفت که آقای ماندلا اکنون «ما را ترک کردهاست.» زوما گفت که ماندلا در ساعت هشت و ۲۰ دقیقه به وقت محلی درحالی که اعضای خانوادهاش در کنارش بودند در آرامش درگذشت.
خاکسپاری
پیکر وی ده روز پس از مرگ در جمع خانواده و هزاران تن از دوستدارانش در روستای زادگاهش قونو و در گورستانی خانوادگی به خاک سپره شد. در آیین خاکسپاری او حدود ۴۵۰ نفر از اعضای خانوادهاش حضور داشتند که او را طبق آداب سنتی قبیلهای که در آن زاده شده، به دور از لنز دوربینها به خاک سپردند.
حدود ۴۵۰۰ نفر از سیاستمداران بینالمللی و هیئتهای نمایندگی نهادهای اجتماعی مختلف به مراسم خاکسپاری نلسون ماندلا دعوت شده بودند.
میراث
پس از گشودن وصیتنامهماندلا مشخص شد، وی در سال ۲۰۰۴ وصیتنامهٔ خود را نوشته و چهار سال بعد اصلاح کرده بود. ماندلا در کنار وصیتنامه، برای هریک از بازماندگان خود یک متن توضیحی کنار گذاشتهاست. به موجب این وصیتنامه از ماندلا سه میلیون یورو دارایی باقیمانده که نیمی از آن صرف امور خیریه میشود.
سهم بنیاد خانوادگی و حزب کنگره ملی
وصیتنامهٔ ماندلا طی آیینی با حضور بازماندگان وی گشوده شد. ارزش میراث مالی باقیمانده از وی ۴۶ میلیون راند بود که به حدود سه میلیون یورومیرسد. به موجب این وصیتنامه حدود نیمی از این ثروت به همسر ماندلا (گراسا ماشل) رسید و بقیه آن بین بنیاد خانوادگی ماندلا، حزب، مراکز آموزشی و همکاران قدیمی وی تقسیم شد. همچنین ماندلا سه خانهٔ خود را به بنیاد خانوادگی ماندلا بخشید. یکی از این خانهها در زادگاه ماندلا قرار دارد که پیکر او در همانجا به خاک سپرده شدهاست. سود ناشی از فروش کتابها و پروژههای ماندلا نیز به این بنیاد میرسد. ده تا سی درصد از داراییهای ماندلا برای پیشبرد پروژهٔ «اصول آشتی میان انسانها در آفریقای جنوبی» در اختیار حزب کنگرهٔ ملی آفریقاکه به وسیله ماندلا بنیادگذاری شد گذاشته میشود. به هریک از همکاران پیشین ماندلا ۳ هزار یورو و به دو دانشگاه و سه مدرسه هرکدام ۶ هزار و ۷۰۰ یورو تعلق میگیرد. خانه رئیسجمهور پیشین در ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی، به خانوادهٔ پسر او ماکگاتو میرسد که چند سال پیش درگذشت. بر اساس وصیت ماندلا این خانه باید به محل گردهمایی اعضای خانواده وی تبدیل شود. تا بر اساس خواست رئیسجمهور پیشین «آنها تا سالها پس از مرگ وی همبستگی خود را حفظ کنند».
معافیت فرزندان از بازپرداخت بدهیها
در وصیتنامهٔ ماندلا روشن شدهاست که او در زمان حیات خود ۲۲۲ هزار یورو به فرزندانش قرض داده بود. وی فرزندان خود را از بازپرداخت این بدهیها معاف کرد.
روز بینالمللی نلسون ماندلا
روز بینالمللی نلسون ماندلایا روز ماندلا، آیینی است که هر ساله در ۱۸ ژوئیه به افتخار ماندلا جشن گرفته میشود.این روز در نوامبر ۲۰۰۹ رسماً توسط سازمان ملل متحدنامگذاری شد.۱۸ژوئیه زادروز ماندلا است
درباره مدیریت
کارن امانی، استاد جامعهشناسی، بنیانگذار و مدرس موسسه سخنوری تیسفون، نویسنده، شاعر، سخنران، استاد ارتباطات، کارآفرین حوزه دانشبنیان، مدرس کارآفرینی و کوچ شخصی و سازمانی
نوشته های بیشتر از مدیریت
دیدگاهتان را بنویسید